Ik herinner me nog hoe ik het Nederlandse puntensysteem heb leren kennen. Zelf zat ik nog op de kleuterschool, maar mijn oudere broertjes en zusjes zaten al op de ‘grote school’ en voerden geanimeerde gesprekken over hun cijfers voor rekenen en taal. Ik heb toen gevraagd hoe dat nu zat: Lees verder “Waar de zesjescultuur vandaan komt en wat eraan te doen”
Taal op basis van eigennamen is complex
Naar aanleiding van NRCnext, 28 november 2011
In de natuurkunde zien we, dat nadenken leidt tot steeds universelere wetten. In zekere zin is dat in de taal ook zo. De reden waarom complexe talen vooral te vinden zijn in geïsoleerde gebieden is, dat over die talen nog weinig is nagedacht. De woorden, die worden gebruikt, staan nog dicht bij eigennamen, en van eigennamen is bekend, dat ze niet aan taalkundige regels gehouden zijn. Lees verder “Taal op basis van eigennamen is complex”
Is onzin over wetenschap wetenschappelijke onzin?
Naar aanleiding van Nova, 6 september 2009
Fijn dat NOVA via de website het onderzoek ter beschikking stelt. Zo kun controleren of wel klopt wat in de media over dit onderzoek gezegd wordt. Het onderzoek is groot gebracht. Ik had er her en der al wat van gehoord, maar ik kon er geen koek van bakken. Met name vroeg ik me af hoe de onderzoeksresultaten zich verhouden met eerdere onderzoeken waaruit blijkt dat allochtonen, waaronder Marokkanen onevenredig sterk zijn vertegenwoordigd in criminaliteit. Nog voor de uitzending had ik het onderzoek doorgebladerd. Voor zover ik heb kunnen beoordelen is het een redelijk doortimmerd onderzoek. Ook met de hoekige zinnen die Gonneke Stevens in eerste instantie in de reportage uitspreekt is inhoudelijk niks mis. Maar dan concludeert de NOVA-verslaggever:
“Marokkanen stelen meer; Nederlanders verkrachten meer en plegen meer zinloos geweld en allerlei andere enge dingen.”
Ik dacht zeker dat Stevens zou zeggen dat het toch iets genuanceerder lag, maar nee, ze bevestigt deze conclusie helemaal:
“Als je het zo zou willen stellen , kun je het zo zeggen, ja.”
Of het gebrek aan media-ervaring was, ik weet het niet, maar Gonneke Stevens van de Universiteit van Utrecht had de conclusie van NOVA nooit op basis van haar onderzoek mogen bevestigen. En de NOVA redactie weet dat maar al te goed, gezien het feit dat ze zich in de inleiding genuanceerder uiten. De NOVA verslaggevers dachten wellicht ‘zo die buit is binnen,’ en vluchten vervolgens regelrecht de moskee in waar vier Marokkaanse jongens en één gesluierd Marokkaans meisje mochten uitleggen dat ze het altijd al zo begrepen hadden. Zo is meteen duidelijk hoe de vlag er bij Lieke Kwant en Hein Hansen bij hangt. Dat blijkt ook uit de conclusie waarmee de reportage afsluit: ‘Stelen is uiteindelijk iets Nederlands.’ Alsof je in Marokko weinig kans loopt bestolen te worden. Een willekeurige toerist weet wel beter.
Waar gaat het om? De getallen hebben geen betrekking op alle Nederlandse en Marokkaanse jongens maar enkel op Nederlandse en Marokkaanse jongens die in voorlopige hechtenis zijn gekomen. Nu komen er verhoudingsgewijs veel meer Marokkaanse dan Nederlandse jongens in voorlopige hechtenis. Hoeveel meer, heb ik in het onderzoek niet teruggevonden. Maar over jongeren die in Justitiële jeugdinrichtingen terechtkomen zegt het onderzoek het volgende:
“Ook bestond in de periode 1991-2003 twee derde van de gedetineerden in Justitiële Jeugdinrichtingen uit jongeren van wie één of beide ouders was geboren in een niet-westers land, terwijl het aandeel van deze jongeren in de leeftijdscategorie 12 tot 18 jaar in Nederland een vijfde is (Jaarrapport Integratie 2005).”
Uit deze zin is af te leiden dat allochtone jongeren een 10 keer grotere kans hebben om in een Justitiële jeugdinrichting terecht te komen dan autochtone jongeren (2 x 5 = 10). Hoe de verhouding is tussen Marokkaanse en Nederlandse jongens die in voorlopige hechtenis zijn geweest, geeft het onderzoek geen uitsluitsel, maar als ik aanneem dat ook hier ook een factor 10 van toepassing is, dan worden Marokkaanse jongens 5,8 x 10 / 16,2 = 3,6 keer zo vaak voor een zedendelict in voorlopige hechtenis genomen dan Nederlandse jongens in het algemeen. Dus, neem je een populatie van 1000 Marokkaanse en 1000 Nederlandse jongens, dan zullen Marokkaanse jongens 3,6 keer voor een zedendelict in voorlopige hechtenis worden genomen. In termen van de samenvatting van NOVA: Marokkanen stelen en verkrachten meer dan Nederlanders. Nogmaals of de verhoudingen werkelijk zo liggen, is uit het onderzoek niet op te maken.
Dit onderzoek zegt zelf een startpunt voor een discussie te willen zijn. Dan moet het toch wringen dat meteen de eerste dag al conclusies uit de feiten worden getrokken, die onterecht zijn. Als je dan als wetenschapper door foutieve uitspraken te beamen, bijdraagt aan deze misverstanden, dan moet je dat toch zo snel mogelijk ongedaan willen maken. Aan Gonneke Stevens adviseer k daarom een rectificatie naar NOVA te sturen zodat het misverstand daar uit de weg wordt geruimd waar het ontstaan is.
Aan de makers van de reportage wil ik zeggen dat zij er wat mij betreft niet wegkomen met het antwoord ‘ We hebben het toch aan een wetenschapper gevraagd en die beaamde de uitspraak.’ Als jullie het onderzoek hebben doorgelezen, moeten jullie geweten hebben dat jullie met jullie samenvatting onzin verkopen. En of een wetenschapper die onzin beaamt of niet, onzin verkoop je niet aan je kijkers. Daarmee verstoot je namelijk aan de eerste zin van de NOVA code: ‘”NOVA streeft ernaar het nieuws en de achtergronden van het nieuws te brengen met een zo groot mogelijke nauwkeurigheid en precisie.”
Overigens heb ik een verklaring die niet in het onderzoek genoemd is,voor het feit dat Marokkaanse preventief gehechte jongens uit gezinnen met een hogere sociaal economische status komen dan de Marokkaanse jongens uit de algemene bevolking. Als Gonneke Stevens of een van haar medeonderzoekers vanuit hun wetenschappelijke motivatie geïnteresseerd zijn in mijn stelling, kunnen ze daarover contact met mij opnemen. Mijn e-mailadres moet bij NOVA te achterhalen zijn.
Veel moleculaire assen maken nog geen grote as
Ik heb geen plannen om moleculair bioloog te worden. Toch wil ik reageren op de aanbeveling om de wikipediapagina over ATP synthase (ATP synthetase; ATPase) te lezen.
De essentie van een wiel is de as. Een rond zaadje dat een berg afrolt, is zodoende nog niet als wiel.
Dat de evolutie geen organismen heeft voortgebracht die zich voortbewegen op wielen, betekent niet dat er in de natuur geen asconstructies bestaan. Een zonnestelsel is als zo’n asconstructie te beschouwen, en in zoverre als een atoom op een zonnestelsel lijkt (met een kern van protonen en neutronen en daaromheen cirkelende elektronen) is een atoom ook een asconstructie.
Dat verhaal over ATP synthase gaat over een organische moleculaire structuur die functioneert als een as. Omdat bij het mechanisme protonen en elektronen genoemd worden, neem ik aan dat de atomaire asconstructie hier bijdraagt aan het functioneren van de moleculaire structuur als as.
Omdat het hier gaat om een organische moleculaire structuur kun je zeggen dat deze is voortgebracht door de evolutie. Als de evolutie dus de kans krijgt een as te construeren doet ze dat. Een organische structuur is evenwel nog geen organisme, en mijn stelling in mijn eerdere bijdragen was enkel dat de evolutie geen organismen op wielen heeft voortgebracht.
Dat kan ook met ATP synthase nog steeds niet omdat de onderhavige asconstructie gebaseerd is op de atomaire asconstructie en dus enkel in kleinschalig verband op subcellulaire schaal kan functioneren.
Meerdere van dergelijke assen samenvoegen kan ook niet. Plaats je de assen naast elkaar, dan krijg je een zeer draaibare maar ook zeer slappe structuur. Plaats je ze naast elkaar, dan is de kans klein dat ze allen synchroon aan eenzelfde macroscopische rotatie zullen bijdragen.
Waarom geen organismen op wielen?
Plassterk wijst er in de Volkskrant op dat je bij de ontogenese (ontwikkeling van embryo tot volwassen dier) assemblagebeperkingen hebt. Die heb je waarschijnlijk bij de fylogenese (ontwikkeling van de soort; evolutie) ook. Als dat zo is, kun je zeggen dat gegeven bepaalde evolutionaire ontwikkelingen, de verdere mogelijkheden beperkt zijn.
Op deze wijze kun je verklaren waarom zoogdieren 4 ledematen hebben, terwijl insecten naast 6 poten ook nog 0,2 of 4 vleugels hebben. Vogels hebben, net als zoogdieren, ook vier ledematen waarvan er 2 zijn uitgegroeid tot vleugels. Deze overeenkomst tussen zoogdieren en vogels is te verklaren uit het feit dat hun gemeenschappelijke voorouder eveneens vier poten had.
Vrij vertaald is de vraag van Plassterk nu of er ook zoogdieren met 4 poten en 2 vleugels mogelijk zijn. Als de evolutie in een vroegers stadium anders was gelopen, was dat waarschijnlijk het geval geweest.
Wat mij evenwel verwondert, is dat er geen organismen met wielen in plaats van poten bestaan. Functioneel gezien zijn wielen een prima constructie gebleken en toch heeft de evolutie geen gebruik gemaakt van dit ontwerp. Waarom? Een eerste verklaring zou zijn dat de aandrijving van die wielen toch weer plaats zou moeten vinden via een soort pootjes. Deze verklaring is evenwel niet doorslaggevend. De evolutie heeft wel meer ingenieuze constructies opgebracht, en beperkt zich niet tot voor de hand liggende oplossingen. De echte reden is volgens mij dat het wiel principieel losstaat van de as. Als we dit vergelijken met bijvoorbeeld het oog in de oogkas, dan zien we dat tussen oog en oogkas een vaste constructie mogelijk blijft omdat het oog ten opzichte van de oogkas slechts beperkte draaiingsmogelijkheden heeft. Een wiel heeft ten opzichte van de as niet enkel een draaingsmogelijkheid van 360 graden, maar van oneindig keer 360 graden. Dit nu is voor een organisme dat uit een stuk ontstaat moeilijk te assembleren. Het verondersteld en soort voorbedachte rade bij de assemblage, en dat is nu net wat de evolutietheorie van Darwin tracht uit te sluiten.
Gaat wet gaat boven natuurwet?
Naar aanleiding van Nova, 20 mei 2009
Een schamel onderkomen binnen de normen die de gemeente Amsterdam zeven jaar eerder geformuleerd heeft, dat lukt net. Maar een volwaardig huis met de daarvoor beschikbare materialen, dat lukt zelfs gespecialiseerde architecten- en ingenieursbureaus niet. Natuurwetten laten zich nu eenmaal niet dwingen.
Wethouder Van de Poelgeest staat echter boven de natuurwet. 1,50 meter of 1,51 meter wat maakt het uit. De gemeente moet gewoon ergens een grens trekken en die is gesteld op 1,50 meter. Om daar nu aan te gaan tornen. Volgens hem heeft zo’n norm blijkbaar niks met natuurkunde te maken.
Ook projectleidster Marlene Rienstra had blijkbaar op de middelbare school geen natuurkunde in haar pakket. Wat ze doet, is vooral schaapachtig bevestigen wat de wethouder te berde brengt. Nee, niet bij de gemeente hadden ze niet goed nagedacht toen ze de norm vaststelden. Het zijn juist de huizenbouwers die niet goed hebben nagedacht, toen het hun maar niet wilde lukken om binnen de norm te blijven.
Waarschijnlijk is het Archimedes die niet goed heeft nagedacht toen hij zijn wet formuleerde. Hij had toch gewoon kunnen zeggen dat de opwaartse kracht die een lichaam in een vloeistof of gas ondervindt, groter is als het gewicht van de verplaatste vloeistof of gas. Probleem opgelost.
Sinds we zelfbewust zijn, valt er wat te lachen
naar aanleiding van Nova, 6 mei 2009
Humor is veel moeilijker dan drama,” zegt Cleese. Dat komt omdat humor zich alleen kan bewijzen met onmiskenbaar gelach.
Omdat echt leuk moeilijk is, is het ook zeldzaam. Op zoek naar wat leuk blijft, kom ik altijd uit op onmiskenbare klassieken. Maar zelfs daar valt nog wel een en ander af te dingen.
Het kan natuurlijk ook aan mijn tekort aan humor liggen, maar veel humoristisch bedoelde programma’s werken niet echt op mijn lachspieren. Zeker niet als we het ingeblikte ‘voorlachen’ even wegdenken.
Fawlty Towers is natuurlijk om te gillen, maar Monty Python ook? Dat was creatief, vindingrijk, hilarisch, maar … echt om te lachen? Ik heb wel eens wat uitzendingen in de herhaling gezien. Echt veel gelachen heb ik niet.
Mr. Bean is om je te bescheuren. Black Adder daarentegen is natuurlijk heel knap, maar dan vooral omdat het dermate propvol met grappen zit, dat het moeite kost om het allemaal bij te benen. Met Black Adder leuk vinden, bewijs je vooral hoe knap jezelf bent.
Om Debiteren – crediteuren heb ik indertijd regelmatig moeten lachen. In elke uitzending van 20 minuten zat wel een goede grap. Maar een drie uur lange selectie van het beste van Van Kooten & De Bie heeft mij slechts een enkel maal doen glimlachen. Moralisme in een hilarisch jasje, dat vond ik ervan.
Nieuw voor mij was dat tijdens de opnamen van Fawlty Towers John Cleese en tegenspeelster Prunella Scales in het echte leven met elkaar in echtscheiding lagen. Misschien heeft humor wel een dergelijke lading vanuit de eigen situatie nodig. Echt leuke humor gaat altijd over jezelf.
Humor veronderstelt dat je vanuit een derdepersoon perspectief naar jezelf kunt kijken. Dat relativeert als vanzelf. Humor gaat dus samen met zelfbewustzijn. Of beter: Sinds we zelfbewust zijn, valt er wat te lachen.
Zelfbewust worden we ten volle in je kleutertijd. Daarom heeft echt leuke humor altijd iets … kleuterachtigs.
Wetenschappelijk opportunisme
Naar aanleiding van Nova, 28 april 2009
Na de oorlog waren er opeens geen nazi’s meer. Zelf in Duitsland was de NSDAP in één keer weggevaagd. Maar goed ook natuurlijk, maar is dit nu een kwestie van inkeer of toch gewoon opportunisme?
Op de business school van het deftige Havard geven professoren toe dat ze vóór de crisis oppervlakkig bezig waren, te zeer gericht op korte termijn winst, maar dat ze nú als bij toverslag inzien dat bedrijven ook een maatschappelijke rol te vervullen hebben. Is dit inkeer of opportunisme?
Dezelfde studenten die voorheen stonden te springen voor een ‘blitz’-carrière op Wallstreet staan sinds kort te springen voor een carrière ‘to make the world a better place’. Inkeer of opportunisme?
Inkeer of opportunisme, inzicht is het in ieder geval niet, want de theorieën die de ene en de andere benadering beschrijven bestaan al tientallen jaren. Men schakelt gewoon over van de ene naar de andere bestaande theorie.
Wedden dat aan bedrijfskundefaculteiten aan beide kanten van de oceaan een hernieuwde belangstelling voor het ‘stakeholder model’ ten koste van het ‘shareholder model’ ontstaat?
Oude wijn wordt bijtijds in een bijdetijds zakje gedaan.
Met een nieuwe naam erop.