Het Maankwartier als Hoog Catharijne

Naar aanleiding van De slag om Nederland: Parkstad 2: Maankwartier, 23 april 2012

Het Maankwartier als Hoog Catharijne. Kunstenaar en ontwerper Michel Huisman kwam woorden tekort om deze vergelijking af te wijzen: Als je met je vrouw naar bed gaat, is dat toch ook niet hetzelfde als naar de hoeren gaan. Dat klopt natuurlijk, maar ik snap de vergelijking met Hoog Catharijne ook wel: een enorm complex rond het station zodat je de stad niet verder in hoeft. Een afwerkplek voor kooppubliek dus.

Nu ken ik Heerlen van vanuit mijn jeugd als winkelstad. Met een afwerkplek heeft dat weinig van doen. Het was meer een feestje. Om de zoveel tijd ging mijn moeder met ons per bus naar Heerlen om nieuwe kleren te kopen. Moe van het winkelen gingen we bij Schunck , Vroom & Dreesmann of  Grand Bazar we naar de toentertijd zeer actuele lunchroom, waar ik op een kinderijsje werd getrakteerd en waar ik nog mijn eerste kroket heb gegeten. Ik wilde perse een kroket omdat die er zo lekker knapperig uitzag maar was toch enigszins teleurgesteld toen het goudbruine omhulsel een weeïge massa bleek te bevatten. Bovendien was de kroket niet zoet zoals ik verwacht had, maar hartig. Later ben ik de kroket overigens wel gaan waarderen.

Als Huisman aan de hand van foto’s uit de oude doos gaat uitleggen wat er mis is met de binnenstad van Heerlen en hoe je dat gevel voor gevel kun verbeteren, dan denk ik:  Hij weet het dus wel. Prettige bijkomstigheid is dat hij daarbij heel kostenbewust kan denken. ‘De gevel terugzetten hoe het ongeveer was,’ noemt hij dat. Voordeel van een dergelijke aanpak is ook dat je  gevel voor gevel; straat voor straat de kunt werken aan een algehele verbetering. Als de huurprijzen dan niet al te hoog zijn, kunnen potentieel veel mensen hun poging wagen om een detailhandelsbedrijf te beginnen, hetgeen weer bijdraagt aan de diversiteit van het aanbod . Daarmee creëer je een voedingsbodem om van Heerlen weer een aantrekkelijke winkelstad te maken. De oude warenhuizen kunnen wat mij betreft trouwens gewoon blijven staan. Puur lelijk zijn deze natuurstenen gebouwen trouwens niet. Ze zijn indertijd met het nodige idealisme gebouwd en zodoende monumenten van een vervlogen tijd. Heerlen heeft er sowieso altijd een handje aan gehad om juist de  mooie gebouwen af te breken, en dan moet je dat nu niet weer doen.

Wonderbaarlijk is de gedachte  van Huisman dat Heerlen zal groeien omdat Parkstad krimpt. Dus de andere gemeenten van Parkstad moeten des te meer krimp aanvaarden, opdat Heerlen kan blijven pretenderen uit te groeien tot “grossstadt.” Dat zal de onderlinge verhoudingen binnen Parkstad geen goed doen.

En dan is er nog het station. Dat is pas  na 1985 opgeleverd. Toen al vond ik het concept verkeerd: de perrons bevinden zich op de begane grond, terwijl loketten en dergelijke een etage lager liggen. Beter leek en lijkt het me om in een binnenstad ondergronds te gaan met de perrons, en het gebouw bovengronds te realiseren. Dat heeft als bijkomend voordeel dat het spoor minder een barrière  in de stad vormt. Bouwtechnisch bezien, hoeft het daarbij overigens niet om volledig ondergrondse tunnels te gaan: het zijn meer gleuven met een dak erop, veel makkelijker te realiseren dan echte tunnels. Ondergrondse parkeergarages worden sinds jaar en dag al volgens dit procedé gebouwd. Maar ja, omdat het station Heerlen er pas zo’n 25 staat, vind ik  eigenlijk dat men  eerst nog  een aantal decennia op de blaren moet blijven zitten. Dat zal politici leren eerst eens goed na te denken, alvorens gemeenschapsgeld uit te geven.